Tìm hiểu về vắc-xin cho COVID
/Ngày 6 tháng 2 năm 2021
Thông tin căn bản về vắc-xin (thuốc chích ngừa)
Vì sao ta nên chích vắc-xin cho COVID-19?
Hiện chúng ta vẫn đang tìm hiểu thêm về COVID-19 và vắc-xin. Nhưng ta biết chắc một điều: COVID-19 có thể làm bệnh nhân bị ốm nặng. Đa số những người đã chích vắc-xin không bị triệu chứng gì hoặc chỉ bị triệu chứng nhẹ.
COVID-19 là một chứng bệnh có thể gây tử vong, nhưng vắc-xin cho COVID-19 có thể ngăn ngừa được bệnh này .
Ngay cả nếu bệnh nhân không chết vì COVID-19, họ có khả năng bị ốm nặng và phải nằm bệnh viện nhiều ngày. Nhiều người tuy không phải nhập viện nhưng vẫn bị nhiều khó khăn sức khoẻ kéo dài đến mấy tháng sau. Hiện nay, chúng ta chưa biết rõ ảnh hưởng lâu dài của COVID-19 đến sức khoẻ ra sao. Vì vậy, hãy chích ngừa để tránh rủi ro.
Khi chích vắc-xin, quý vị không chỉ bảo vệ bản thân, mà còn bảo vệ cho gia đình, bạn bè, và những đồng nghiệp tại nơi làm việc bằng cách ngăn ngừa không để họ bị lây COVID-19 từ mình.
Càng nhiều người được chích ngừa, ta sẽ càng nhanh chóng ngăn chặn được đại dịch này để mọi người trở lại được cuộc sống bình thường.
Vắc-xin cho COVID-19 là gì và có tác dụng thế nào?
Vắc-xin (thuốc ngừa) cho COVID-19 đưa một thành phần nhỏ của vi-rút vào cơ thể để “huấn luyện” hệ thống miễn dịch trong người chống lại vi-rút COVID-19. Vắc-xin không hề tiêm vi-rút vào người.
Liệu vắc-xin có làm tôi bị COVID-19 không?
Không. Các vắc-xin cho COVID-19 đều không chứa vi-rút gây ra COVID-19. Do đó, quý vị không thể bị nhiễm COVID-19 vì vắc-xin.
Vắc-xin cho COVID-19 có an toàn không?
Những vắc-xin được phê chuẩn đã được kiểm nghiệm với hàng chục ngàn người. Hơn 15 triệu người Mỹ đã được chích một hoặc cả hai liều.
Những vắc-xin này đều an toàn và có hiệu quả.
Nhiều người không bị tác động phụ gì sau khi chích vắc-xin.
Một số người bị triệu chứng nhẹ sau khi chích vắc-xin, nhưng chỉ một, hai ngày sau là khỏi.
Hiện chúng ta không rõ vắc-xin có tác động phụ lâu dài nào không. Ngược lại, ta biết chắc chắn rằng nhiều người bị các khó khăn sức khỏe lâu dài sau khi nhiễm COVID-19.
Hiện nay có mấy loại vắc-xin cho COVID-19 tại Mỹ?
Tại Mỹ, hiện nay có 2 vắc-xin đã được phê chuẩn để dùng trong trường hợp khẩn cấp.
Vắc-xin của Pfizer và Moderna đều cần chích hai lần để có hiệu quả toàn vẹn.
Trong tương lai gần đây, có thể sẽ có các vắc-xin khác được phê chuẩn.
Có nên đợi đến khi có vắc-xin mới không?
Quý vị đợi càng lâu thì khả năng bị nhiễm COVID-19 càng cao. Hơn nữa, không có điều gì bảo đảm rằng những vắc-xin sau này sẽ tốt hơn hoặc an toàn hơn hai vắc-xin đã được phê chuẩn.
Vắc-xin có ngăn ngừa được những biến thể mới của COVID-19 không?
Vắc-xin vẫn có khả năng ngăn ngừa những biến thể mới vì các biến thể chứa thành phần tương tự như thể cũ. Tuy nhiên, chúng ta vẫn tiếp tục tìm hiểu thêm về vi-rút này và vắc-xin. Nếu quý vị lo ngại, đây là lý do những ai đã chích ngừa vẫn nên tiếp tục đeo khẩu trang và cách ly giao tiếp xã hội.
Vắc-xin có hiệu quả miễn dịch COVID-19 được bao lâu?
Hiện chúng ta chưa biết rõ. Những vắc-xin này mới được tạo ra nên cần thời gian để xác định hiệu quả miễn dịch của chúng tồn tại được bao lâu.
Vắc-xin có những tác động phụ nào?
Tác động phụ thông thường nhất là chỗ chích bị đau nhức. Đa số mọi người bị đau nhẹ trong vòng 1 đến 2 ngày.
Các tác động phụ khác như bị sốt, lạnh giá, nhức đầu, cơ bắp nhức mỏi, hoặc cảm giác mệt mỏi, thường kéo dài 1 đến 2 ngày. Những triệu chứng này thường rất nhẹ. Tuy nhiên, một số người có thể cần nghỉ dưỡng một hai ngày.
Những triệu chứng như bị phát ban, buồn nôn, nôn mửa, và tiêu chảy rất hiếm khi xảy ra.
Vắc-xin có an toàn cho phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú không?
Hiện chúng tôi không có dữ liệu về vắc-xin và phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú. Đến thời điểm này, chúng tôi thấy có vẻ an toàn. Quý vị nên tham khảo với bác sĩ của mình để cân nhắc những lợi điểm và nguy cơ của vắc-xin so với chứng COVID-19.
Vắc-xin có an toàn cho những người bị các chứng bệnh kinh niên như huyết áp cao, tiểu đường, bệnh tim, phổi, hoặc gan không?
Có, vắc-xin an toàn cho những trường hợp này. Những người bị bệnh kinh niên có tỷ lệ tử vong vì COVID-19 cao hơn người không bị. Do đó họ là một trong những nhóm được ưu tiên nhận vắc-xin.
Nếu tôi bị dị ứng thực phẩm hoặc các dị ứng khác, tôi có chích vắc-xin được không?
Quý vị vẫn an toàn chích vắc-xin được. Các nhân viên y tế có thể giữ quý vị lại khoảng 30 phút sau khi chích để theo dõi tình hình sức khoẻ cho chắc.
Những ai không nên chích vắc-xin?
Quý vị không nên chích vắc-xin nếu từng bị phản ứng dị ứng nặng như bị sốc mẫn cảm (anaphylaxis, mồm và cổ họng bị sưng gây khó thở) khi nhận vắc-xin cho COVID-19 hoặc loại hóa chất polyethylene glycol (PEG) hay polysorbate.
Nếu từng dị ứng nặng với các loại vắc-xin khác, quý vị nên tham khảo với bác sĩ của mình để quyết định có nên chích ngừa COVID-19 không.
Quý vị vẫn có thể chích vắc-xin cho COVID-19 nếu bị những tác động phụ thông thường như đau nhức, sốt hoặc giá lạnh, nhức mỏi cơ bắp, nhức đầu, hoặc buồn nôn từ vắc-xin cho COVID-19 hoặc các vắc-xin khác.
Ai trả tiền cho vắc-xin này?
Hiện nay, mọi người dân Mỹ được chích vắc-xin miễn phí. Cả những ai không có tiền trả phí hành chính cũng có quyền được vắc-xin.
Nếu tôi không muốn chích vắc-xin thì sao?
Hiện nay, không ai bị bắt buộc phải chích vắc-xin. Trong tương lai, có thể các công sở sẽ bắt nhân viên phải chích ngừa trước khi quay lại làm việc. Do đó, quý vị có quyền lựa chọn.
Chúng tôi khuyến khích quý vị tìm hiểu thêm về những rủi ro và nguy cơ của COVID-19 cùng mức hữu hiệu và các tác động phụ của vắc-xin. Hiểu biết nhiều hơn giúp chúng ta có lựa chọn tốt hơn.
Vắc-xin sẽ bảo vệ quý vị và gia đình từ COVID-19. Thật đáng tiếc nếu quý vị hoặc người thân bị bệnh nặng hoặc tử vong vì COVID-19 khi có thể ngăn ngừa được.
Sau khi chích vắc-xin, tôi có truyền COVID-19 cho người khác được không?
Trên lý thuyết, việc này có thể xảy ra. Vắc-xin giúp ngăn không cho vi-rút vào sâu trong cơ thể, nhưng có thể nó không ngăn được vi-rút vào mồm hoặc mũi. Đó là lý do quý vị nên tiếp tục đeo khẩu trong và cách ly giao tiếp xã hội.
Tôi không muốn chích vắc-xin vì họ quá hấp tấp trong việc kiểm nghiệm và ta không biết nó có nguy hiểm hay không.
Đúng là Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (The Food and Drug Administration) đã rút ngắn quá trình phê chuẩn. Tuy vậy, quy trình kiểm nghiệm cho vắc-xin vẫn khắt khe và nghiêm ngặt như cho mọi loại thuốc khác. Những kết quả nghiên cứu về mức hiệu quả và an toàn của vắc-xin đều là thông tin xác thực.
Tôi nghe nói vắc-xin làm nhiều người bị bệnh nặng.
Đa số mọi người bị triệu chứng nhẹ trong 1 đến 2 ngày. Một số bị tác động phụ nặng hơn, phải nghỉ dưỡng 1 đến 2 ngày. Ngược lại, bị COVID-19 có thể làm quý vị bị bệnh nặng trong thời gian rất dài.
Nếu có vắc-xin vẫn có thể bị COVID-19, tại sao tôi phải chịu rủi ro đi chích ngừa?
Trên thực tế, phần đông những ai đã chích vắc-xin sẽ không bị nhiễm COVID-19. Một số rất nhỏ có thể bị COVID-19 sau khi chích ngừa, nhưng vắc-xin sẽ giảm nguy cơ bị bệnh nặng.
Tôi định đợi mọi người đi chích ngừa trước để xem vắc-xin hiệu quả và an toàn thế nào rồi sẽ quyết định chích hay không.
Quý vị cần cân nhắc hai điều: Nếu đợi thì nguy cơ bị COVID-19 khá cao, còn nếu chích ngừa thì khả năng bị tác động phụ rất thấp. Trong quá trình kiểm nghiệm, mỗi loại vắc-xin đã có 30 đến 40 ngàn người được thử. Hàng triệu người đã chích vắc-xin mà không bị vấn đề gì đáng kể.
Đa số những người bị COVID-19 chỉ có triệu chứng nhẹ. Cứ bị nhiễm COVID-19 để có miễn dịch còn an toàn hơn là chích vắc-xin.
Dù quý vị chỉ bị COVID-19 nhẹ, hiện nay giới y học vẫn chưa biết rõ bệnh này có ảnh hưởng lâu dài thế nào đến sức khoẻ. Quý vị cần cân nhắc giữa điều đó và những tác động lâu dài của vắc-xin mà hiện ta chưa nắm chắc. Đồng thời, chúng ta vẫn không biết những người bị COVID-19 rồi khỏi bệnh có bị lại được không. Đã có những trường hợp bệnh nhân đã khỏi rồi lại bị nhiễm lần nữa.
Thứ tự ưu tiên cho vắc-xin
Tại sao tôi phải đợi để được vắc-xin?
Hiện nay, số lượng vắc-xin chưa có đủ nên chính phủ phải quyết định ai sẽ được ưu tiên. Số người đã chích ngừa và mức sản xuất vắc-xin càng gia tăng, thời gian chờ đợi càng ngắn lại.
Ai được ưu tiên để chích vắc-xin?
Những người có nguy cơ bị COVID-19 cao nhất hoặc đang bị chứng bệnh này trong tình trạng hiểm nghèo sẽ được ưu tiên. Mỗi tiểu bang có danh sách riêng. Thứ tự thông thường là:
Những nhân viên y tế và những người sống trong các cơ sở chăm sóc lâu dài như viện dưỡng lão
Những nhân viên thiết yếu (essential worker) như lính cứu hỏa, cảnh sát, người làm việc trong các ngành liên quan đến thực phẩm và nông nghiệp, sản xuất, siêu thị, vận tải công cộng, và lãnh vực giáo dục
Những người từ 75 tuổi trở lên và đang sống tại tư gia
Những người 16-74 tuổi có vấn đề sức khoẻ làm gia tăng nguy cơ bị nhiễm COVID-19
Những nhân viên thiết yếu khác trong các lãnh vực như vận tải và hậu cần, phục vụ thức ăn, xây cất, tài chính, công nghệ thông tin, truyền thông, năng lượng, luật pháp, phương tiện truyền thông, an ninh công cộng, và sức khỏe cộng đồng
Tôi nên làm gì để bảo vệ bản thân trong khi đợi được vắc-xin?
Quý vị nên tiếp tục đeo khẩu trang, cách xa người khác ít nhất 6 feet, tránh đến những nơi đông người hoặc kém thông gió, và rửa tay thường xuyên
Tại sao đi chích ngừa lại khó đến thế?
Trước đây, tuy chính phủ liên bang có khởi động chương trình sản xuất vắc-xin nhanh chóng, họ không có kế hoạch để phân phối; mỗi tiểu bang phải tự lo. Hiện nay, chính phủ liên bang đã lên kế hoạch và các tiểu bang dần sẽ tuân theo. Mong rằng nhờ đó, việc chích ngừa sẽ dễ dàng hơn cho mọi người.
Vắc-xin cần được trữ với nhiệt độ cực lạnh. Do đó, việc phân phối đến những trung tâm y tế đòi hỏi kế hoạch rất tỉ mỉ về cách chuyên chở, lưu trữ, và cung cấp cho người dân.
Sự cảnh giác trong giai đoạn chích vắc-xin
Tôi có miễn dịch ngay sau khi chích vắc-xin không?
Không. Đối với loại vắc-xin cần chích 2 lần, quý vị có thể phải đợi 1-2 tuần sau lần chích thứ 2 mới có miễn dịch.
Sau khi chích vắc-xin lần thứ nhất, tôi có phải tiếp tục đeo khẩu trang không?
Có. Chỉ khoảng nửa số người có miễn dịch COVID-19 sau khi chích mũi đầu tiên. Quý vị vẫn cần đeo khẩu trang, cách xa người khác ít nhất 6 feet, tránh tụ tập trong nhà với những người không sống chung với mình, và rửa tay thường xuyên sau lần chích thứ nhất.
Sau khi đã chích cả hai mũi vắc-xin, tôi có phải tiếp tục đeo khẩu trang không?
Có. Vắc-xin có mức hữu hiệu 90-95%. Đó có nghĩa là trong 100 người đã chích ngừa, khoảng 5-10 người không có miễn dịch. Quý vị không thể biết được mình có đứng trong số đó hay không. Đồng thời, với sự xuất hiện của các biến thể mới của COVID-19, chúng ta chưa rõ vắc-xin có hữu hiệu với chúng hay không. Vì vậy, để giữ an toàn, hãy tiếp tục đeo khẩu trang, cách xa người khác ít nhất 6 feet, tránh tụ tập trong nhà với những người không sống chung với mình, và rửa tay thường xuyên.
Cách chích ngừa (tại đâu và cách nào)
Các nguồn thông tin:
Nếu quý vị là nhân viên y tế hoặc nhân viên thiết yếu, hãy hỏi các đơn vị quản lý về kế hoạch chích ngừa của công ty.
Hỏi bác sĩ của mình.
Hỏi sở y tế tại quận hạt của mình. Vào trang mạng của quận hạt để điền đơn đăng ký hoặc gọi số ghi trong đó để ghi tên vào danh sách chờ đợi cho vắc-xin.
PIVOT COVID Vaccine Education
Vaccine Basic Information
Why should I get a COVID-19 vaccine?
We are still learning about both COVID-19 and the vaccines, but we know that getting COVID-19 can make you very sick. Most people who get the vaccine have either no or minor symptoms.
COVID-19 can be a deadly disease, but it is preventable with the COVID-19 vaccine.
Even when the person does not die from COVID-19, they may get very sick and stay in the hospital for many days. Many people who got COVID-19, but didn’t need to stay in the hospital, report health problems for months. Because we do not know the long term problems from COVID-19, don’t take a chance and get the vaccine.
By getting the vaccine, you protect not only yourself but also your family, friends, and co-workers because they will be less likely to get COVID-19 from you.
The more people get the vaccine, the sooner we can control the pandemic and begin to resume normal life.
What is a COVID-19 vaccine and how does it work?
A COVID-19 vaccine shows a small part of the virus to your body. This teaches your immune system, the body’s defenses, to see and fight the COVID-19 virus. The vaccine does not give you the virus.
Can I get COVID-19 from the vaccine?
No. None of the COVID-19 vaccines has the actual virus that causes COVID-19 so the vaccines cannot give you COVID-19.
Are COVID-19 vaccines safe?
The approved vaccines have been tested in tens of thousands of people and over 15 million Americans have received one or two doses.
They are effective and safe.
Many people who get the vaccines have no side effects.
Some people who get the vaccines do get minor side effects, but they usually only last for a day or two.
We do not know what the long term side effects from the vaccine is, but we do know that many people who get infected with COVID-19 are having ongoing health problems.
Balance risk of COVID
How many COVID-19 vaccines are available in the U.S?
There are currently 2 vaccines approved for emergency use in the U.S.
Both vaccines (Pfizer and Moderna) require two shots to be fully effective
There may be more vaccines approved in the near future.
Should I wait for the new vaccine?
The longer you wait, the higher your chance of getting COVID-19. There is no guarantee that the new vaccines will be better or safer than the two already approved.
Will the vaccine work against the new variants of COVID-19?
The new variants have similar components to the old variant so the vaccine should be protective. But we are learning new things about the virus and the vaccines all the time. But if you are worried, this is a reason why those who have been vaccinated should continue to wear masks and practice social distancing.
The vaccine provides COVID-19 immunity for how long??
We do not know yet. These vaccines are new so we need more time to see how long immunity lasts.
What are the side effects from the vaccine?
The most common side effect is pain where the vaccine is injected. Most people have mild pain that improves after 1-2 days.
Other common side effects that usually last 1-2 days are fever, chills, headache, muscle aches, or feeling tired. They are mild for most people who get them, although some people may have to take it easy for a day or two.
Side effects such as rash, nausea, vomiting, and diarrhea are rare.
Is the vaccine safe for pregnant or people who are breastfeeding?
We do not have data on the vaccine and pregnant or breastfeeding people. So far, we think it is safe. You should discuss with your health care provider the risks and benefits of the vaccine versus COVID-19.
Is the vaccine safe for people with chronic illnesses like high blood pressure, diabetes, heart disease, lung disease, or liver disease?
Yes, the vaccine is safe. Since people with chronic illnesses are at high risk of dying from COVID-19, they are one of the groups that has priority to get the vaccine.
I have allergies or food allergies, can I get the vaccine?
Yes, you can still get the vaccine safely. The health care team may watch you for 30 minutes after the vaccine to be sure.
Who should not get the vaccine?
You should not get the vaccine if you have had a severe allergic reaction like anaphylaxis (swelling of mouth and throat and being unable to breathe) to a COVID-19 vaccine or a chemical called polyethylene glycol (PEG) or polysorbate.
If you had a severe allergic reaction to another vaccine, you should discuss with your healthcare provider whether you should get the COVID-19 vaccine.
You can still get the COVID-19 vaccine if you have had routine side effects such as pain, fever, chills, muscle aches, headaches, or nausea to the COVID-19 vaccine or other vaccines.
Who pays for the vaccine?
Currently, vaccines are being given to Americans with no cost. No one can be denied a vaccine if they are unable to pay the vaccine administration fee.
What if I don’t want to get the vaccine?
Right now, there is no requirement to get the vaccine. It is possible in the future that your workplace may require it before you can go back to work. So, the choice is yours.
We encourage you to learn more about the risks from COVID-19 and the effectiveness and side effects of the vaccines. The more you know, the better your choice can be.
The vaccine will keep you and your family safe from COVID-19. It would be a shame if you or someone you love die or get very sick from COVID-19 when there is a way to prevent it.
Can I give COVID-19 to others after I am vaccinated?
This is possible in theory. The vaccine helps to keep the virus from entering deep into your body, but it may not keep the virus from staying in your nose or mouth. That is why you should continue to wear masks and practice social distancing.
I do not want to get the vaccine because they rushed the testing so we don’t know if it is dangerous
The Food and Drug Administration did speed up the approval process. The studies that were used to approve the vaccines were as rigorous as that for any drug approval. The findings that the vaccines work and are safe are reliable.
I hear people get very sick from the vaccine
Most people have mild side effects that last 1-2 days. Some people have side effects severe enough that they may have to rest for 1-2 days. You have to balance that with getting COVID-19, which can make people very sick for a very long time.
People can still get COVID-19 after the vaccine so why should I take the risk of the vaccine?
Actually, most people who get the vaccine won’t get COVID-19. A very small number of those vaccinated may get COVID-19, but the vaccine lowers the risk of getting severe disease.
Maybe I should wait until a lot more people get the vaccine to make sure it works and is safe before I get it.
You will have to balance the high risk of getting COVID-19 while waiting with the low chance of getting rare side effects. The vaccine studies were done with 30 to 40,000 people, and millions have already got the vaccine without any major problem.
Most people who get COVID-19 do not get that sick, so may be it is better to get COVID-19 to get immunity than to take the chance with the vaccine.
Even if you get a mild case of COVID-19, we do not know the long term effects on your health. You will have to balance that with the unknown long-term effects of the vaccine. We also do not know how well people who had COVID-19 can avoid geting infected again. There are people who have been infected more than once.
Vaccine Priority Categories
Why do I have to wait for the vaccine?
Currently, there are not enough vaccines being produced, so the government decides on who should get it first. As more people get vaccinated and more vaccines are made, the wait will get shorter.
Who are the people prioritized to get the vaccine
People at highest risk of getting COVID-19 or being very sick/dying from it are the first in line. Each state is making its own list. Usually, the order is:
Health care workers and people who live in long term care facilities
Essential workers like fire fighters, police officers, food and agricultural workers, manufacturing workers, grocery store workers, public transit workers, and those who work in the educational sector
People age 75 and older living at home
People age 16-74 with a health condition that increases risk from COVID-19
Other essential workers: transportation and logistics, food service, housing construction and finance, information technology, communications, energy, law, media, public safety, and public health
What can I do to protect myself while waiting for the vaccine?
You should continue to wear a mask, stay at least 6 feet away from others, avoid crowds and poorly ventilated areas, and wash your hands often
Why am I having a hard time getting the vaccine?
While the federal government led a project to create vaccines quickly, they did not plan how to give them out early on. Each state also has its own plan. Now the federal government has a plan and states are learning so we hope that it will get easier to get the vaccine.
The vaccines must be kept very cold so sending them to different health care facilities requires planning ahead for delivering, storing, and giving them to people.
Vigilance while between Vaccines
Am I immune right after getting the vaccine?
No. For the 2-shot vaccine, you may not have immunity until 1-2 weeks after the second shot.
Once I get the first dose of the vaccine, do I have to continue to wear a mask?
Yes. Only about half of the people who get the first dose are immune to COVID-19. You must continue to wear a mask, stay at least 6 feet away from others, avoid gathering indoors with people you don’t live with, and wash your hands often after the first dose.
Once I get both doses of the vaccine, do I have to continue to wear a mask?
Yes. The vaccine is about 90-95% effective, which means that out of 100 people who get the vaccine, about 5-10 do not get immunity. You won’t know that you have immunity. Also, as new variants of COVID-19 vaccine arise, we will not be sure how effective the vaccine will be. So stay safe and continue to wear a mask, stay at least 6 feet away from others, avoid gathering indoors with people you don’t live with, and wash your hands often.
Vaccine Access (where/how)
Sources:
Ask your employer about their plan for vaccination if you’re a health care worker or essential worker
Ask your healthcare provider
Ask your county public health department -- go to the county website, there are applications online or phone number to call and get on waitlist for vaccine.